4 ноября в России отмечается День народного единства. Праздник был учрежден в 2005 году и с этого момента является выходным, однако многие россияне до сих пор не знают, что произошло в этот день и что именно мы отмечаем.

 Что произошло в этот день?

4 ноября (22 октября по старому стилю) 1612 года народное ополчение во главе с земским старостой Кузьмой Мининым и князем Дмитрием Пожарским освободило Москву от польских интервентов.

Почему эта дата так важна?

С изгнанием поляков из Кремля завершился долгий период Смутного времени в России. Через несколько месяцев после освобождения Москвы Земский собор, куда входили представители всех сословий страны: дворянство, боярство, духовенство, казачество, стрельцы, крестьяне и делегаты от русских городов, избрали нового царя — представителя династии Романовых Михаила Федоровича.

Как поляки оказались в Москве?

После смерти в 1598 году последнего царя из династии Рюриковичей Федора Иоанновича и его младшего брата Дмитрия трон занял боярин Борис Годунов. Однако для знати его права на высшую власть являлись нелегитимными. Этим воспользовались самозванцы, выдававшие себя за погибшего царевича Дмитрия. В стране начался политический кризис, получивший название Смутного времени.В 1609 году польский король Сигизмунд III начал против России военную интервенцию. Значительная часть страны оказалась под контролем польско-литовских отрядов. Власть перешла к совету бояр (Семибоярщина), который присягнул на верность польскому королевичу, сыну Сигизмунда. А Москва оказалась оккупирована польскими войсками.

В 1612 году народное ополчение, созданное в Нижнем Новгороде для освобождения русских земель от иноземных захватчиков, взяло штурмом Китай-город и изгнало польские войска.

Кто такие Минин и Пожарский?

Нижегородский земский староста Кузьма Минин сыграл большую роль в создании народного ополчения, обратившись с призывом к горожанам дать отпор врагу. Собралось огромное по тем временам войско — более 10 тыс. служилых поместных людей, крестьян, казаков, стрельцов и дворян. Наравне с русскими в ополчение вошли марийцы, чуваши, коми и другие народы Поволжья и Севера. Воеводой был избран новгородский князь Дмитрий Пожарский, а Минин стал его помощником и казначеем.

В 1818 году по указу императора Александра I на Красной площади был установлен памятник "Гражданину Минину и князю Пожарскому" работы скульптора Ивана Мартоса — первый в истории России памятник не царю или полководцу, а народным героям.

Когда 4 ноября стало праздником?

В 1613 году царь Михаил Федорович учредил День очищения Москвы от польских интервентов.

В 1649 году по указу царя Алексея Михайловича дата была объявлена церковно-государственным праздником. Русская православная церковь в этот день чтит память Казанской иконы Божией Матери "за избавление Москвы и России от нашествия поляков 1612 года".

Как икона оказалась связана с историей освобождения Москвы?

По преданию, Казанская икона Божией Матери была прислана из Казани князю Дмитрию Пожарскому и стала покровительницей народного ополчения. С ней войско вошло в Москву.

Сегодня на Красной площади стоит собор Казанской иконы Божией Матери, освященный в 1637 году в память о героях, освободивших столицу.

Если праздник существовал, зачем его снова ввели в 2005 году?

В советские годы 4 ноября не отмечалось и не было выходным. Праздничным днем считалось 7 ноября — День Великой Октябрьской социалистической революции. В 1996 году праздник переименовали в День примирения и согласия.

В сентябре 2004 года Межрелигиозный совет России предложил сделать 4 ноября праздничным днем и отмечать его как День народного единства. Госдума поддержала инициативу. Этот день стал выходным вместо 7 ноября, которое получило статус памятной даты — День Октябрьской революции 1917 года.

Почему праздник называется День народного единства?

Одним из объяснений того, почему было выбрано такое название, может служить пояснительная записка к проекту закона о введении нового праздника: "4 ноября 1612 года воины народного ополчения продемонстрировали образец героизма и сплоченности всего народа вне зависимости от происхождения, вероисповедания и положения в обществе".\\

4 ноябрьдә Россиядә Халыклар бердәмлеге көне билгеләп үтелә. Бәйрәм 2005 елда гамәлгә куелган иде һәм шул мизгелдән бирле ял көне булып тора, әмма россиялеләрнең күбесе бүгенге көнгә кадәр бу көнне ниләр булганын һәм нәкъ менә без нәрсәне билгеләп үтүебезне белми.

Бу көнне нәрсә булды?

1612 елның 4 ноябрендә (иске стиль буенча 22 октябрьдә) земство старостое Кузьмин Минин һәм князь Дмитрий Пожарский җитәкчелегендәге халык ополчениесе Мәскәүне поляк интервентларыннан азат итә.

Ни өчен бу дата шулай мөһим?
Кремльдән полякларны куып чыгару белән Россиядә озак вакыт Болганчык чор тәмамланды. Мәскәүне азат иткәннән соң берничә ай узгач, илнең барлык катлам вәкилләре кергән Земский собор: дворянлык, боярлык, руханилык, казакъ, атучылар, крестьяннар һәм рус шәһәрләреннән делегатлар Яңа патша — Романовлар династиясе вәкиле Михаил Федоровичны сайладылар.
Поляклар Мәскәүдә ничек булып чыкты?
1598 елда Рюрик улы Федор Иоаннович династиясеннән соңгы патшаны һәм аның кече энесе Дмитрий тәхетне боярин Борис Годунов ала. Әмма аның югары хакимияткә хокукын белү өчен легитим түгел. Моның белән үз-үзләрен һәлак булган Царевич Дмитрий өчен биргән самозванчылар файдаланды. Илдә Болганчык вакыт исеме алган сәяси кризис башланды.1609 елда Польша короле Сигизмунд III Россиягә каршы хәрби интервенцияне башлый. Илнең шактый өлеше Польша-Литва отрядлары контролендә булган. Хакимият Сигизмундның улына тугрылыкка ант иткән бояр (Семибоярщина) киңәшенә күчә. Ә Мәскәү поляк гаскәрләре тарафыннан оккупацияләнә.

1612 елда Түбән Новгородта рус җирләрен чит ил илбасарларыннан азат итү өчен оештырылган халык берләшмәсе штурм белән Кытай шәһәрен ала һәм Польша гаскәрләрен куып чыгара.

Кем ул Минин һәм Пожарский?
Түбән Новгород земство старостасы Кузьма Минин халык берләшмәсен булдыруда зур роль уйнады, Шәһәр халкына дошманга каршы юл бирергә өндәү белән мөрәҗәгать итте. Ул вакытларда бик зур гаскәр — 10 меңнән артык җирле кеше, крестьяннар, Казаклар, атучылар һәм дворяннар җыелган. Руслар белән беррәттән берләшмәгә марилар, чувашлар, комилар һәм Идел буе һәм Төньякның башка халыклары да керде. Новгород князе Дмитрий Пожарский хәрби воевод булып сайлана, ә Минин аның ярдәмчесе һәм казначысы була.

1818 елда император Александр I указы буенча Кызыл мәйданда сынчы Иван Мартосның "гражданин Минина һәм князь Пожарскийга" һәйкәле куела.

4 ноябрь кайчан бәйрәм булды?
1613 елда патша Михаил Федорович Мәскәүне Польша интервентларыннан чистарту көнен гамәлгә куя.

1649 елда патша Алексей Михайлович указы буенча әлеге дата чиркәү-дәүләт бәйрәме дип игълан ителә. Рус Православие Чиркәве бу көнне "Мәскәүне һәм Россияне 1612 елгы полякларны табудан коткарган өчен"Казан Мәрьям Ана иконасын искә ала.

Икона Мәскәүне азат итү тарихы белән бәйле булып чыкты?
Риваять буенча, Казан Мәрьям Ана иконасы Казаннан князь Дмитрий Пожарскийга җибәрелгән һәм халык дружинасының яклаучысы булган. Аның белән гаскәр Мәскәүгә керә.

Бүген Кызыл мәйданда 1637 елда башкаланы азат иткән каһарманнар истәлегенә багышланган Казан Изге Ана иконасы соборы тора.

Әгәр бәйрәм бар икән, нигә аны 2005 елда керттек?
Совет елларында 4 ноябрьдә бәйрәм ителмәде һәм ял көне булмады. 7 ноябрь-Бөек Октябрь социалистик революциясе көне дип санала. 1996 елда бәйрәм татулык һәм татулык көнендә дип үзгәртелә.

2004 елның сентябрендә Россия диниара советы 4 ноябрьне бәйрәм көне итеп билгеләргә һәм аны Халыклар бердәмлеге көне буларак билгеләп үтәргә тәкъдим итте. Дәүләт Думасы әлеге инициативаны хуплады. Бу көн 7 ноябрь урынына ял көне булды, ул истәлекле дата — 1917 елгы Октябрь революциясе көне статусын алды.

Ни өчен бәйрәм Халыклар бердәмлеге көне дип атала?
"1612 елның 4 ноябрендә халык армиясе сугышчылары, нинди дин тотуларына һәм җәмгыятьтәге хәленә карамастан, бөтен халыкның батырлык һәм бердәмлек үрнәген күрсәттеләр", - дип белдерде Фәрит Мөхәммәтшин.