“Ничек инде яратмыйсың?!” - диярсез, һәр әти-әни үз баласын ярата һәм яратуын төрлечә белдерә. Психологлар фикеренчә, яратуны белдерүнең төрле ысулларын кулланырга кирәк. Аларның кайберләре:

1. Бала белән бергә төшкән фотолардан күргәзмә ясау. Аны кунакка килгән һәр кешегә күрсәтеп, балагыз турында горурланып сөйләргә була.

2. Баланың куртка, пальто һәм чалбар кесәләренә конфетлар һәм аларның эченә баланың уңай якларын язган нәни кәгазь кисәкләре салсагыз шәп булыр.

3. Балага хат җибәрегез. Матур зур конверт эченә кинога билет яисә берәр уенчыкка сертификат ясап салырга була. Тышына “Махсус синең өчен” дип язып куярга мөмкин.

4. Баланың исеме белән шигырь языгыз. Аны матур итеп кәгазьгә күчереп мендәр астына тыгып кую көтелмәгән шатлык китерер.

5. Квест: аяк киеменнән бушаган коробка эченә тәм-томнар салып яшереп куегыз. Аны бергәләп, алдан әзерләгән карта буенча эзләгез.

6. Баланың теләкләрен туплап, кәгазь битенә язып, күренә торган җиргә элеп куегыз. Аларны үтәргә онытмагыз!

7. Бернинди сәбәпсез баланың бүлмәсен бизәп куегыз.

8. Айга бер генә тапкыр булса да балага вакытында йокларга ятмыйча сезнең белән бергә кино карау мөмкинлеген бирегез.

9. Өйдә булган юрган-мендәрләрдән бергәләп шалаш ясагыз. Шуның эченә кереп утырып әкиятләр укыгыз, тәм-томнар турында да онытмагыз.

10. Кибеттән бергә кирәк-ярак ингредиентлар алып торт пешерегез. Аннары аны тәмләп ашагыз!

Баласын тыңлата алмыйча зарланучылар күп. Ә аны “тыңлату”, бала белән чын күңелдән аралашу өчен ата-аналар үзләре нәрсә эшләде икән? Кечерәк вакытта ничек тә үз баласын “җиңә” белгән әти-әни нәкъ менә мәктәп яшенә җиткән балаларын тыңлата алмагач, чаң суга башлый. Әлбәттә, нигезсез түгелдер. Ләкин, баланы гаепләгәнче, әти-әниләр, беренче чиратта, үзләренең бала белән нинди мөнәсәбәттә булуларын анализларга тиеш.

“Ялган сөйләргә ярамый, ничә тапкыр әйткәнем бар бит инде...” Шулай дип баласын үзенчә яхшылыкка өндәүче әти кеше икенче көнне үк аны күршесе янына чыгып: “Әти өйдә юк”, ‒ дияргә куша.  Бер-берсенә капма-каршы булган ике төрле сүз. “Булса соң, 5-6 яшьлек бала кечкенә бит әле”, - дияр кайберәүләр. Бала нинди генә яшьтә булса да, ул – аңлы. Баш мие капма-каршы булган юлламаларны кабул итеп бетерә алмый. Хис-аң каршылыгы барлыкка килә.

Тагын бер мисал. Йокларга ятар алдыннан бала әнисенә сарыла. “Мин сине яратам, акыллым, бар ят инде”, - дип, әнисе баласын этеп җибәрә. Сүзләр белән ул аңа булган мәхәббәтен белдерсә, бөтен гәүдә торышы, тышкы кыяфәте белән киресен күрсәтә. Бала моны ишетмәсә дә, бик яхшы сизә. Һәм ул тагын берни аңламыйча кала.

“Укырга кирәк, ничек тә тырышырга кирәк, укыган кеше ‒ бәхетле кеше”, - дип “тукый” балаларына әти-әниләр. Ә үзләре соңгы тапкыр кулларына нинди китап алганнарын да хәтерләми.

Бала барысын да сизә, тоя, белеп яши. Капма-каршы фикерләр, сүзләр белән үскән кешеләр, еш кына, үз-үзләрен аңламыйлар, фикерләрен тиз үзгәртәләр, кешеләргә, дөньяга ышанычлары да какшаган булырга мөмкин.

Инде хәзер нишләргә?

“Балаларны тәрбияләргә кирәкми, үзегезне тәрбияләгез”, - дигән бер фикер иясе.

1. Әйткән сүзегез, фикерләрегез, башкарган эшләрегез турында яхшылап уйлагыз. Аңлы булыгыз!
2. Үзегезне бала урынына куеп карагыз, шул вакытта аларның мәгълүматны ничек кабул итүен аңларсыз.
3.  Үз хисләрегезне белдерергә өйрәнегез. Ялганны бала шунда ук сизәчәк.

Үзегезне өйрәнү юнәлешендә эшләгез. Үз-үзеңне танып белү тормышка яңача караш формалаштыруда зур әһәмияткә ия. Бу бик күп тырышлык һәм сабырлык таләп итә.

       С января 2022 года полномочия по осуществлению ряда мер социальной поддержки, установленных   Федеральным законом «О государственных пособиях гражданам, имеющим детей», предоставляемых органами социальной защиты, передаются Пенсионному фонду Российской Федерации.

Таким образом, за назначением:

пособия по беременности и родам, единовременного пособия при рождении ребенка, ежемесячного пособия по уходу за ребенком женщинам, уволенным в период беременности, отпуска по беременности и родам, и лицам, уволенным в период отпуска по уходу за ребенком в связи с ликвидацией организаций, прекращением физическими лицами деятельности в качестве индивидуальных предпринимателей, прекращением полномочий нотариусами, занимающимися частной практикой, и прекращением статуса адвоката;

единовременного пособия при рождении ребенка и ежемесячного пособия по уходу за ребенком лицам, не подлежащим обязательному социальному страхованию на случай временной нетрудоспособности и в связи с материнством, в том числе обучающимся по очной форме обучения;

 единовременного пособия беременной жене военнослужащего, проходящего военную службу по призыву;

ежемесячного пособия на ребенка военнослужащего, проходящего военную службу по призыву,

с января 2022 года необходимо обращаться в территориальные органы Пенсионного фонда Российской Федерации.

Алтын көзнең иң матур көннәрен «СалаваTIK»лар яңа җыр белән каршы ала. «Яфрак бәйрәме» җырына кушылып, сез дә рәхәтләнеп биегез әле!

Удивительно! - Гаҗәп! Искиткеч!
Вы меня удивляете. - Сез мине гаҗәпләндерәсез.
Вот это новость! - Менә бу яңалык!
Удивительный случай! - Гаҗәеп хәл!
Не может быть! - Булмас!
Как же это так? - Ничек инде?
Неужели? - Чынлапмы?
Правда? - Дөресме?
Ты шутишь? - Син шаяртасыңмы?

Сүз кешене көчсезләндерә дә, канат та куя. Психологлар фикеренчә, бала проблемаларының нигезендә ата-анананың бала белән дөрес сөйләшә белмәве ята.  Бала тиз ышанучан,  саксызлык белән әйтелгән сүзләр аның хәтерендә озак саклана һәм төрле проблемалар китереп чыгаруга да сәбәп була ала. 

Шесть вагонов состава оформлены этнической символикой, в которую вплетены популярные высказывания на разных языках.

Сев в «Поезд родных языков», пассажиры казанского метро смогут освоить фразы на татарском, русском, марийском, чувашском, мордовском, удмуртском, грузинском, узбекском, азербайджанском и других языках. В переводе текстов и брендировании вагонов организаторам проекта помогли представители Ассамблеи и Дома Дружбы народов Татарстана. Накануне председатели национальных объединений республики вместе с руководителем исполкома Ассамблеи народов Татарстана прокатились на поезде от станции метро «Дубравная» до станции «Авиастроительная». Проект реализован мэрией города Казани при поддержке Ассамблеи в рамках Года родных языков и народного единства в Республике Татарстан.
 

Как сказать «Здравствуйте!» на разных языках  

1. Исәнмесез! / Исэнмесез! – татарский
2. Здравствуйте! – русский
3. Һаумыһығыҙ! / Хаумыхыгыз! – башкирский
4. Шумбра́тада! – мордовский (мокша)
5. Сывлӑх сунатӑп! / Сывлах сунатап – чувашский
6. Салам лийже! – луговой марийский
7. Ӟечбуресь! – удмуртский

Россия – дөньядагы иң зур ил. Безнең илдә бик түп төре халыклар һәм милләтләр яши. Россиядә 111 миллион рус милләте вәкиле исәпләнә. Алар Россия Федерациясендә генә түгел, шулай ук Украина, Казахстан, Белоруссия, Америка һәм Көнбатыш Ауропа илләрендә таралып яшиләр. Дөньяда аларның гомуми саны 133 миллионга кадәр җитә.

Рус теле көнчыгыш славян телләренең славян төркемчәсенә карый. Аларның үз алфавиты бар. Ул «кириллица» дип атала. Рус теле безнең илнең дәүләт теле булып санала, анда барлык гражданнар сөйләшә. Бөек рус язучылары А.С.Пушкин, М.Ю.Лермонтов, Л.Н. Толстой үз әсәрләрен рус телендә язганнар.

Руслар – православие христианнары. Алар төрле христиан бәйрәмнәрен зурлап уздыралар. Мәсәлән, Раштуа, Троица, Пасха, Крещение, Каравон. Бу бәйрәмнәрдә руслар иртә белән чиркәүгә баралар. Аннан соң өйгә кайтып бәйрәмне гаиләләре белән мул табын артында дәвам итәләр. Шуннан соң кешеләр авыл урамнарына чыгып бер-берсен тәмле ризыклар белән сыйлый, биеп-җырлап күңел ача.

Каравон – Татарстан Республикасында оештырылучы рус халык бәйрәме. Ул 2003 елдан Татарстан Республикасы Президенты фәрманы нигезендә дәүләт бәйрәме булып санала һәм ел саен Лаеш районы Никольское авылында уздырыла. «Каравон» иске славян теленнән тәрҗемә иткәндә «әйлән-бәйлән» дигәнне аңлата. Бу бәйрәмнең өч гасырлык тарихы бар. Каравон бәйрәменең асылы күршең белән чәнти бармакка тотынышып, борынгы рус халык җырлары астына «Каравон адымы белән Кояш әйләнәсе йөрү»дән гыйбарәт. Элек-электән озын кышлар узгач, көннәр җылыту белән, көтеп алынган туйлар гөрләгән, туганнар белән күрешкәннәр һәм Алладан мул уңыш сораганнар.

         Рус халкы элек-электән милли ризыклары белән аерылып торган.

Озын салкын кышларда урманда яшәгәнлектән руслар җылы ашларга һәм калориясе югары булган ризыкларга өстенлек биргән. Мәсәлән, ашлардан щи, уха, борщ, окрошка, пилмән, рассольник; камыр ризыкларыннан беленнәр, каравайлар, төрле ит һәм балык ризыклары, курник, калачлар пешергәннәр.

Россиядә 547 мең мари милләте вәкиле яши дип исәпләнелә. Аларның күпчелеге Мари Элда яшәсә, башкалары Башкортстан, Удмуртия, Татарстан республикаларында, Киров, Свердлау, Түбән Новгород һәм Пермь өлкәсендә көн итә.

Мари республикасының башкаласы – Йошкар-Ола шәһәре.

Мари (чирмеш) теле – фин-угыр телләре төркеменә керә. Өч төркеме аерыла: Болын чирмешләре, Тау чирмешләре һәм Көнчыгыш чирмешләр. Тау марилары Иделнең уң як ярында, Болын чирмешләре Идел-Урал, Көнчыгыш – Башкортстан һәм Урал территорияләрендә яши. Күпчелек мари телендә сөйләшә.

Халыкның күпчелеге православие динендә, шулай ук мәҗүсиләр һәм мөселманнар бар. Соңгы арада традицион Марий Юмынйÿла динен үстерүгә зур игътибар бирелә. Кугу Юмо – мариларның югары Аллалары булып санала.

1775 елда мари теленең беренче грамматикасы дөнья күрә. Басма әлифба, китаплар, гәзитләр басылып чыга. 1930 елларда кирилл графикасы раслана.

Семык – язгы чәчү эшләрен тәмамлау һәм җәй җиткәнен белдерүче милли бәйрәмнәре. Бу бәйрәмдә хуҗалык эшләрендә, көнкүреш тормышта уңышлар юлдаш булсын дип теләнелә, мәрхүм булганнар искә алына. Борынгы заманнарда аны Пасхадан (Күгече) соң 7 атна үткәч оештыра торган булганнар. Ул Троица атнасында башлана һәм атна ахырында тәмамлана. Мари халкы күмәк, дус булулары белән аерылып тора. Бәйрәмне дә берничә гаилә яки авыл берләшеп уздырган.

Семык атна буе дәвам иткән. Дүшәмбе һәм сишәмбе бәйрәмгә әзерлек буларак юу, җыештыру эшләре белән бәйле булган. Марилар фикеренчә, бу көнне үлгән кешеләрнең җаннары туганнары белән күрешер өчен өйгә кайта. Чәршәмбе мунча ягып керү һәм табын әзерләү таләп ителгән. Өстәлгә коймак, эремчек, йомырка, май һәм төрле эчемлекләр куелган. Өй хуҗасы шәмнәр яндырып, мәрхүмнәрнең исемнәрен атап чыккан, бу ел өчен фатиха соралган һәм урамга чыгып аларны «озатканнар». Мари халкының ышанулары буенча, Семык бәйрәменең чәршәмбе кичендә һәм төнендә урам буйлап «кара көч» йөри икән. Алар төрле хайван һәм кош сурәтләренә кереп бозым тарата дип ышанганнар. Шуңа күрә ишек, тәрәзәләрне ябып, өйдә учак якканнар. Төнлә яшьләр кырга чыгып төрле уеннар уйнаган, чәчәкләр җыйган. Ботаклардан такыя (тул орва) үреп, аңа ут кабызып таудан тәгәрәткәннәр. Пәнҗешәмбе көн марилар яңадан мунча ягып, табын әзерләгән. Зиратка барып мәрхүмнәрне «сыйлап», сәламәтлек һәм уңышлар теләнгән. Җомга – бәйрәмнең иң күңелле көне. Ул көнне еш кына туйлар үткәрелгән, халык күмәкләшеп рәхәтләнеп ял иткән.