Әти-әниләр өчен консультация “Балаларны татар халкының гореф-гадәтләре, йолалары, бәйрәмнәре үрнәгендә тәрбияләү”

Татарстан РеспубликасыТүбәнмуниципаль районы Башкарма

комитетының «Мәктәпкәчәмәгарифидарәсемуниципальучреждениясе»

 Әти-әниләр өчен консультация “Балаларны татар халкының гореф-гадәтләре, йолалары, бәйрәмнәре үрнәгендә тәрбияләү”.

         Подготовили: воспитатели по татарскому и русскому языкам  МБДОУ « Центр развития ребенка – д\с № 91»                                                                     Семенова ФанияНазифовна,  ЗариповаРезида Ильясовна

 РТ, Түбән Кама

 Балаларны татар халкының гореф- гадәтләре, йолалары, бәйрәмнәре үрнәгендә тәрбияләү.

ТуТуган тел! Һәркемөченгазизсүзбу. Чөнки тел – тормышчыганагы, белемчишмәсе. Тел улзурбергөлбакчакебекандайөргәнсаенгөлләрнеңтөрлелегенәшаккатасың, хушисләрентоясың, матурлыгынасокланасың.

Тел кешеләргәбер-берсенаңларга, теләк-максатларын, уй-фикерләренбелергәярдәмитә.

Бүгенгекөндәбалаларбакчасытәрбиячеләреалдындаторганбурычларныңиңмөһиме – сабыйларгамаксатлырәвештә - үзтугантеленөйрәтү, шулайукаларныхалкыбызныңсәнгате, гореф-гадәтләре, бәйрәмнәре, йолалары , миллиәдәбиятыбеләнтаныштыру.

Балаларгаанателенөйрәтүдәтөпбурычларның берсе – халкыбызныңәдәбибайлыгына, фольклор мирасына, аныңгорефгадәтләренәтаяну. Үзтеленяратучы, милләтенхөрмәтләүчекешенетәрбияләүнехалыкпедагогикасынатаяныпэшитүзарур. Җыр теллехалкыбызиҗатиткәнтабышмаклар, санамышлар, такмаклар, әкиятләр, бәетләр, моңлыбишекҗырлары – тел өйрәнүдәиң бай чыганак.

Татар халкыныңмеңелларгасузылгантормыштәҗрибәсе, уйлары, гадәтләре, кешенешәхсиитүчесыйфатлары, аныңтелендәобразлысөйләмнәрендә, мәкаль-әтемнәрендә, җырһәмәкиятләрендәчагылыштапкан. Шуңакүрәата-анасы татар булганбалагататарчабелү, укумәҗбүриитепкаралыргатиеш.

Сабыйтугандашундыйсафбула. Ата-анасына, милләтенә, иленәтаянычбулыпүссенөчен, дөньягакилүбеләнанытәрбияләү, мөмкинлегенәкүрәакылын, зиһененүстерүбашлана.

Борын-борыннанукбилгеле: тәрбия, бала тугач та башланаһәмбаланыңкиләчәктәүз-үзентотышындагы, яшәвендәгекыенлыклар, көйсезлекләр, тискәрлек, үзсүзлелек, елаклык, сүзкитермәү, сүзендәтормау – начартәрбиянәтиҗәсе.

Баланы беренчекөненнәнүктуплыйбашлаганхәзинәсе – тугантеле. Анасөтебеләнкергәнтуган тел сабыйдагазизанасына, әтисенә, әби-бабасына, туганнарына, тугантуфрагына, чишмәһәмурманнарына, тереклекдөньяссынамәхәббәт, аныбелергә, төшенергәомтылу хисләре дә тәрбияли.

Балагатугантелнеяхшыкамилләштерүченеңберенчечарасыбулыпуеннар тора. Уен – нәнишәхеснеңәдәплелекнеңтөпкагыйдәләренәөйрәнүдәбезнеңиңтурылыклы, ышанычлыярдәмебез. Чөнкиалар – бала тормышыныңаерылгысызөлеше. Уеннартәрбиячыганагыбуларак, баланыңтөрлеяктанүсүенәйогынтыясый. Алардакатнашусабыйныңаның, физик көче, җыр-биюгәосталыгын, сүзбайлыгынарттырыргаярдәмитә. Күмәкэшләү, ярдәмләшү, шәфкатьлелек, кушканныүтәүкебекуңайсыйфатларныүстерер.

Татар халкыныңтарихы, гореф-гадәтләре, традицияләре, көнкүрешһәм тел үзенчәлекләрехалыкуеннарындакиңчагылыштаба. Татар халкыныңуеннарынбалаларбиктизөйрәнәләрһәмбиктеләпуйныйлар. Балаларгауентәкъдимиткәндә, аларныңиңяхшыүзләштерәторганнарынсайларгакирәк.

Баштасайлапалабыз, балалартүгәрәккәтезелеп баса да, шуннансоңсанамышүткәрәбез. Бер бала да рәнҗерлекбулмасынөченсанамышүткәрәбез.

Мәсәлән: Әке, бәке, ыскылагансәке

Карга, чыпчык, син кал, бучык.

 Балаларныңяшьзурлыгына туры китерепсанамышларкулланумөмкин.

Безнеңкүбрәкуйнагануеннарыбыз “Мәчеһәмтычкан”, “Ябалак”, “Йоклаганпеси”, “Очты, очты...”, “Аю-бүре”, “Күрсәт әле үскәнем”. Уеннарданбалаларуңайтәәсиралалар, шулайук тел байлыгынарттыралар.

Төркемдәбалаларбелән “Серлекапчык”, “Әбиемсандыгы”, “Танып бел”, “Мәликә” кебекуеннаралына.

Сюжетлы-рольлеуеннарга да бикзурурынбирелә. Бубалаларгабер-берсенәхөрмәт, әдәплелекхисенүстерергәярдәмитә. Шулайук дидактик уеннарга да зурурынбирелә. Бууеннар “Нәрсәартык?”, “Парын тап”, “Кем баласы”, “Калфакбизәү, комзолбизәү” һ. б. баланыңдөресфикерләү, уйлап табу сәләтенүстерә. Шөгыльләрнеуздыргандафизминуткаларөченкызыклы, хәрәкәтлекүнекмәләралабыз. Бу “Кәҗәмәкәрҗә” – үртәвеч, “Үчти-үчти, үчтеки”, “Әти биштә”. Балаларбиктеләпкатнашалар, үртәвечлшрнебиктизотыпалалар.

Балалардаәдәплелек, әхлакияктанкамилбулыпүсеннәрөченбикештөрлеәңгәмәләрүткәрәбез, мәсәлән, “Без кунакта”, “Безнеңгаилә”, “Матурсүз әйт” һ. б.

Шулайуксабыйларөчентөрлеальбомнарәзерлибез. Бу “Милли бәйрәмнәр”, “Серлесандык” – андахалкыбызныңмилликиемнәре, бизәнүәйберләре, сөлгеләр, ашъяулыклар, тарихибулганурыннарсүрәте, туганяккабагышланганальбомнарыбыз да бар.

Ел да балаларбеләнмиллибәйрәмнәрүткәрәбез: “Сабантуй”, “Карга боткасы”, “Сөмбеләбәйрәме”, “Яңгырботкасы” – балаларөченкүңеллевакыйгаһәмулгомерлеккәхәтерсандыгындасаклана.

 Балаларны сатира, юмор, үртәвечләр, үчекләүләрбеләнтаныштыруаларныңсөйләмтеленүстерә, җортелле, тапкырсүзлебулырга да өйрәтә. Шуңакүрәөйдәдәбалаларбеләнкүбрәканателендәаралашырга, анателенәмәхәббәт, ихтирам, сокланухисентәрбияләү. Ә алдагытормыштабубирдәмхезмәтүзенеңнәтиҗәсенбезнеңйөрәкләргәтатлыбимешитепҗиткерер.

Уеннараркылыбалаларгамиллийолаларыбызны, бәйрәмнәребезне, такмаклар, табышмаклар, үртәвечләрбеләнбарыпирештерсәк, безнеңгореф-гадәтләр, йолалар, бәйрәмнәронытылмас, гасырлардан-гасырларгакүчепдәвамитәр, мәңгесакланыр, милләтебезисәнбулыр.