Осень перевалила за экватор. С каждым днем становится холоднее. Последние стаи птиц покидают наш приветливый, гостеприимный край и устремляются на юг в поисках корма. Сердце щемит от журавлиного крика. Эти величественные красивые птицы являются, к сожалению,  краснокнижниками.  Все реже можно увидеть клин журавлей. Мы с ребятами подготовительной группы №1 устроили День прощания с журавлём. 
          Много интересных фактов узнали дети о ритуале подготовки журавлей к отлету. Перед тем, как улететь в теплые края, молодые журавли учатся держаться на лету правильным строем – треугольником. Этот треугольник называют клином. Первым в треугольнике летит самый сильный старый журавль.  Когда  устанет, он переходит в хвост отряда, а его место занимает другой, со свежими силами. Чтобы отправиться в полет, старшие птицы учат молодых делать упражнения и танцевать. Для этого журавли выбирают настоящие учебные площадки среди поля. Сначала кружат над ними. По команде: «Кур-лы! Кур-лы!», - которую дает вожак, журавли заканчивают полет. Затем они становятся в круг.
Вдруг высокий, статный журавль начинает трубить : «Ту-ру-ру!». И, точно по команде крылатого дирижера, музыканты и плясуны начинают курлыкать, вскидывать голенастые ноги, подпрыгивать, кружиться, кланяться до самой земли. Потом вожак-дирижер выскакивает из круга, взгромождается на кочку и вновь начинает трубить: «Ту-ру-ру!». Журавли-танцоры опускают головы и притихают. Так заканчивается пляска.
Наши дети, по примеру журавлей,  учились птичьим  премудростям: выполнять одновременно взмахи «крыльями» (руками), передвигаться «косяком», не сбиваясь в кучу, слышать сигналы вожака стаи. После тренировки сделали вывод, что наука перелета журавлей совсем не проста и требует смекалки, внимания и дисциплины. 
На ручном труде у дошкольников возникло желание смастерить этих красивых, гордых птиц. Ребята с удовольствием играли с поделками, а потом в природном уголке устроили выставку, чтобы любой заходящий в группу мог полюбоваться косяком птиц, улетающих на юг. В старину улетающих журавлей провожали, дети бежали и кричали: «Тога – тога – тога – колесом дорога!».  До свидания, журавли! Мы будем ждать вас весной на родной земле.
                     Жура – жура – журавель! Облетел  он  сто  земель.
                      Облетел  и  обходил, крылья,  ноги  натрудил.
                      Мы  спросили  журавля: «Где  же  лучшая  земля?». 
                      Отвечал  он,  пролетая: «Лучше  нет   родного  края!».

Көз экваторны кичте. Көн саен салкынлаша. Соңгы көтү кошлары безнең дустанә, кунакчыл җиребезне ташлап, ризык эзләп көньякка ашыга. Торна елавыннан йөрәк авырта. Бу искиткеч матур кошлар, кызганычка каршы, кызыл китап. Торналар челтәрен күрү көннән-көн гадәти күренешкә әйләнде. 1нче әзерлек төркеме егетләре Торна белән хушлашу көнен оештырдылар. Балалар китү өчен кран әзерләү йоласы турында бик күп кызыклы фактлар белделәр. Җылы якларга очканчы, яшь торналар дөрес формада - өчпочмакта очарга өйрәнәләр. Бу өчпочмак кружка дип атала. Иң көчле иске кран өчпочмакта беренче булып оча. Арып беткәч, отряд койрыгына бара, һәм аның урынын яңа көчләр белән бүтән кеше ала. Очу өчен олы кошлар кечкенәләрне күнегүләр ясарга һәм биергә өйрәтәләр. Моның өчен краннар кыр уртасында чын күнегү мәйданнарын сайлыйлар. Башта алар өстендә әйләнәләр. Команда буенча: “Кур-ли! Кур-ли! ”, - лидер бирә, краннар очышны тәмамлый. Аннары алар түгәрәккә әйләнәләр.
Кинәт биек, матур кран быргы башлый: "Ту-ру-ру!". , Әм, канатлы дирижер кушуы буенча, музыкантлар һәм биючеләр суыра башлыйлар, тубык аякларын ыргыталар, сикерәләр, әйләнәләр, җиргә баш ияләр. Аннары лидер-дирижер түгәрәктән сикерә, гуммокка утыра һәм тагын быргы башлый: "Ту-ру-ру!". Бию краннары башларын түбәнәйтәләр дәшмиләр. Шулай итеп бию бетә. Безнең балаларыбыз, краннар үрнәгенә ияреп, кошларның зирәклеген өйрәнделәр: бер үк вакытта "канатларын" (кулларын) кагып, бергә кушылмыйча "бәрәндә" хәрәкәт итәләр, көтү лидеры сигналларын ишетәләр. Тренировкалардан соң без нәтиҗә ясадык: кран очу фәне бөтенләй гади түгел, тапкырлык, игътибар һәм тәртип таләп итә. Кул эше белән, мәктәпкәчә яшьтәге балаларның бу матур, горур кошлар ясарга теләге бар иде. Балалар һөнәрчелек белән рәхәтләнеп уйнадылар, аннары алар көньякка очучы кошлар мәктәбенә сокланырлык итеп табигый почмакта күргәзмә оештырдылар. Элекке көннәрдә очучы краннар күренде, балалар йөгерделәр һәм кычкырдылар: "Тога - тога - тога - юл тәгәрмәч!". Сау бул, краннар! Без сине язда туган җиребездә көтәрбез.