Икенче бөтендөнья һәм Бөек Ватан сугышларында бөек борылыш чоры буларак теркәлгән Сталинград кан коешы 1942 елның 17 июлендә башланып китә. Вермахт гаскәрләре шәһәрнең төньягындарак булган Идел елгасына ук үтеп керә. 125 көн дәвамында канкойгыч бәрелешләр бара. Һәр урам һәм һәр йорт йөзләгән, меңләгән корбаннар белән яулап алына. Вокзал бинасы гына да 13 тапкыр кулдан-кулга күчә. Шәһәр җимерелә һәм кирпеч ватыкларыннан, вак ташлардан, тимер-томыр өемнәреннән торган хәрабәләргә әверелә. Бәрелешләр нәтиҗәсендә дошманның хәлиткеч һөҗүм төркеме дә көчсезләнә. 19 ноябрьдән исә бөек борылыш башлана: совет гаскәрләре һөҗүмгә күчә. Сталинградны саклап калу гына түгел, фашистларның 300мең кешедән торган дивизиясе дә камап алына һәм юк ителә.

1943 елның 2 февралендә Идел буендагы шәһәр өчен сугышлар совет гаскәрләренең җиңүе белән тәмамлана. Фашистлар Сталинград сугышында 1,5 миллион хәрбиен югалтса, Совет Армиясенең бер миллионга якын солдаты һәм гражданы һәлак була.

Бу сугышларда йөз меңнәрчә татарстанлы да катнаша. Шул исәптән өч укчы дивизия безнең республикада тупланып Сталинград бәрелешләренә озатылган була. Татарстаннан 22 мең солдат һәм офицеры Сталинград өчен барган кан коешларда мәңгелеккә күзләрен йома.

Совет гаскәрләренең Сталинград янында фашистлар гаскәрен тар-мар итүнең 79 еллыгы уңаеннан мәктәптә класс сәгатьләре уздырылды.

Сталинградская битва стала одной из самых масштабных военных операций Великой Отечественной войны. Сражения проходили в переломный момент. С 1943 года представления о непобедимости противника пошатнулись, Советская армия одержала крупные победы. Сталинградская битва длилась с  17 июля 1942 года и по 2 февраля 1943 года. Она окончилась разгромом действовавшей на сталинградском направлении группировки фашистских захватчиков.

Бои шли двести дней и ночей, на берегах Дона и Волги не прекращались сражения, после вести их пришлось и на подступах к Сталинграду, и даже в самом городе. Площадь Сталинградской битвы составила около 100 тысяч квадратных километров при протяженности фронта от 400 до 850 километров. С обеих сторон участвовало около 2,1 миллиона человек. Это была самая напряженная схватка во всей мировой истории, как отмечают специалисты.